Świnka

Świnka, czyli nagminne zapalenie ślinianek przyusznych, jest chorobą wirusową. Powodowana jest przez wirus z rodziny Paramyksowirusów. Jest to wirus RNA, jego namażanie ma miejsce w cytoplazmie zakażonej komórki. Świnka to powszechnie występująca choroba zakaźna. Zachorowania są najczęstsze w zimnych porach roku, dotyczą głównie dzieci w wieku 4 – 15 lat. Świnka w 30-40% przypadków przebiega poronnie lub bezobjawowo.


statystyki…

Świnka występuje na całym świecie endemicznie, powodując w cyklu 5-letnim epidemie, po których następowały lata zacisza. Większość zachorowań dotyczy dzieci w wieku szkolnym. Wśród zarejestrowanych przypadków 70% zachorowań wystąpiło wśród dzieci od 9 roku życia, a 90% wśród dzieci do 14 roku życia. W Polsce w ostatnim dziesięcioleciu rejestrowano od 60 000 do 220 000 zachorowań rocznie, a zapadalność wahała się od 155 do 581 na 100 000 osób. Na przykład podczas epidemii świnki w Polsce w 1998 roku zanotowano 217 000 zachorowań, a w kolejnym 1999 roku - ponad 90 000. Prawdopodobnie w najbliższych dwóch - trzech latach czeka nas kolejna epidemia świnki wśród małych dzieci.


Jak zarażamy się świnką?

Źródłem zakażenia jest człowiek chory na świnkę oraz osoby z bezobjawowym przebiegiem choroby. Wirus rozprzestrzenia się drogą kropelkową (podobnie jak wirusy przeziębienia) oraz przez przedmioty i pokarmy zanieczyszczone śliną chorego. Wirus dostaje się do organizmu poprzez błonę śluzową górnych dróg oddechowych, gdzie następuje namnażanie wirusa i rozsiew za pośrednictwem krwi do narządów wewnętrznych. Choroba zaczyna się nagle. Wrażliwość na zakażenie jest powszechna. Po przebyciu choroby występuje trwała odporność, powtórne zachorowania zdarzają się wyjątkowo. Niemowlęta do 6- 8 -miesiąca życia chorują rzadko, ponieważ posiadają przeciwciała ochronne przekazane przez matkę (przeciwciała z krwi łożyskowej matki).

Jak przebiega świnka?

Okres wstępnych objawów jest dość krótki a objawy występujące u chorego w tym okresie są mało charakterystyczne. Złe samopoczucie, ogólne rozbicie, utrata łaknienia, dreszcze, podwyższona temperatura ciała, a u dzieci dodatkowo wymioty i bóle brzucha – to mogą być początkowe objawy choroby – trudno więc jednoznacznie rozpoznać świnkę. Nierzadko chorobie towarzyszy lekka infekcja górnych dróg oddechowych. W jamie ustnej chorego można często stwierdzić zaczerwienienie, obrzęk błony śluzowej. Niekiedy nie ma objawów wstępnych i choroba zaczyna się obrzmieniem jednej lub obu ślinianek przyusznych. Po okresie objawów wstępnych następują objawy typowe: szybkie powiększanie gruczołów ślinowych, najczęściej w okolicy przyusznej. Obrzęk może być jednostronny, stopniowo powstaje obrzmienie drugiej ślinianki. Bolesny obrzęk przyusznic nadaje twarzy chorego „świnkowaty” wygląd. Narastającemu obrzękowi towarzyszy ból. Nasila się on przy jedzeniu i żuciu pokarmów. Rzadziej dojść może do zapalenia ślinianek podżuchwowych i podjęzykowych. Obrzmienie ślinianek narasta przez 2 – 3 dni, a następnie cofa się, ustępuje najczęściej po tygodniu, rzadziej po 10 – 14 dniach. Podczas choroby utrzymują się objawy ogólne, takie jak złe samopoczucie, ogólne rozbicie oraz gorączka (na ogół niezbyt wysoka, trwająca około tygodnia). Skóra nad śliniankami jest niezmieniona, jedynie silnie napięta.

Jakie inne narządy atakuje wirus?

Wirus świnki niejako ma swoje „ulubione miejsca” w organizmie człowieka. Otóż atakuje narządy wywodzące się z mezenchymy. Dotyczy to takich narządów jak tarczycy, gruczołów sutkowych, trzustki, jajników, jąder, najądrzy oraz ośrodkowego układu nerwowego.

W przebiegu świnki mogą wystąpić powikłania związane z zajęciem przez wirusa konkretnych narządów. W 10 do 15% przypadków dochodzi do świnkowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Główne objawy to bóle głowy, nudności i wymioty - rozpoczynają się w 5-7 dniu po wystąpieniu stanu zapalnego ślinianek. Dlatego jeśli dziecko po kilku dniach choroby skarży się na ból głowy czy nudności albo wymiotuje, trzeba natychmiast skontaktować się z lekarzem. Mogą również występować stany zapalne ośrodkowego układu nerwowego bez zajęcia ślinianek i objawów sugerujących świnkę. Trwałym następstwem poświnkowego zapalenia opon mózgowo rdzeniowych może być uszkodzenie nerwu słuchowego i co za tym idzie głuchota.

Zapalenie jąder w przebiegu świnki występuje prawie wyłącznie u dorastającej młodzieży i dorosłych. Najczęściej w 7 – 10 dniu choroby. Objawy to gwałtowne powiększenie się, obrzęk i silna bolesność jąder i najądrzy oraz towarzysząca wysoka temperatura. Obustronne zajęcie jąder może niekiedy doprowadzić do zniszczenia komórek rozrodczych, co powoduje bezpłodność. Jest to jednak rzadkość. U kobiet może dochodzić do zapalenia jajników, które jednak jest zdecydowanie mniej bolesne i nie prowadzi do bezpłodności.

Niebezpiecznym dla dalszego zdrowia i życia chorego jest powikłanie zapaleniem trzustki. Na szczęście występuje rzadko. Objawem tego powikłania jest ból w nadbrzuszu z lewej strony, wymioty, nadpobudliwość, zwolnienie tętna, biegunka. W późniejszym okresie może z powodu tego zapalenia wystąpić cukrzyca. Inne powikłania narządowe występują bardzo rzadko.